**ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស សុខា និងលោកជំទាវ អញ្ជើញចូលរួមពិធីបុណ្យកឋិនសាមគ្គីរបស់ ឯកឧត្តម កែ គឹមយ៉ាន និងលោកជំទាវ**អភិបាលខេត្តសៀមរាប ស្នើគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ត្រូវវេចខ្ចប់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ក្នុងព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក**អាវុធហត្ថខេត្ត បញ្ជូនជនសង្ស័យជនជាតិចិនម្នាក់ ទៅសាលាដំបូងខេត្តឣនុវត្តតាមនីតិវិធី ពាក់ព័ន្ធករណីឃាតកម្មគិតទុកជាមុន ជំរិតទារប្រាក់ និងលួចស្ថានទម្ងន់ទោស នៅក្រុងប៉ោយប៉ែត**ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ស៊ុន ចាន់ថុល ជួបទីប្រឹក្សាការទូតរបស់អគ្គិសនីបារាំង ដើម្បីពិភាក្សាលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួមគ្នាកម្ពុជា-បារាំង ក្នុងវិស័យថាមពល**ក.ប.ប. រៀបចំកិច្ចប្រជុំបូកសរុបលទ្ធផលការងារប្រចាំសប្ដាហ៍ នៃខែវិច្ឆិកា និងទិសដៅអនុវត្តការងារបន្ត**សកម្មភាពចាក់ផ្សាយភាពយន្តនិងកម្មវិធីទូរទស្សន៍ឆ្នើមរបស់អគ្គស្ថានីយវិទ្យុនិងទូរទស្សន៍មជ្ឈិមចិននៅប្រទេសប្រេស៊ីលបានចាប់ដំណើរការនៅក្រុង Rio de Janeiro**គណៈប្រតិភូរដ្ឋសភា អញ្ជើញដាក់កម្រងផ្កានៅវិមានឯករាជ្យ និងគោរពព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធ និងថ្វាយកម្រងផ្កា ព្រះបរមរូប ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ក្នុងឱកាសខួបលើកទី៧១ ទិវាឯករាជ្យជាតិ**អភិបាលខេត្តកោះកុង ដឹកនាំកិច្ចប្រជុំពិនិត្យដំណើរការរៀបចំកម្មវិធី រត់ប្រណាំង ដើម្បីអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧១ ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ**មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តសៀមរាប បំពាក់គ្រឿងសម្ភារបរិក្ខារយ៉ាងសម្បូរបែប ដល់កម្លាំងកងអនុសេនាធំកងរាជអាវុធហត្ថចល័ត**ឧត្តមសេនីយ៍ទោ សោម ស៊ុន ដឹកនាំកងកម្លាំង គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ កម្មាភិបាលយុទ្ធជន យុទ្ធនារី ពលីជីវិត​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​ នាឱកាសខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧១ ទិវាកំណើតកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ**កងពលតូចថ្មើរជើងលេខ១៤ បិទវគ្គហ្វឹកហ្វឺន បំប៉នពង្រឹងវរសេនាតូចលេខ១៤២ និងពង្រឹងវរសេនាតូចលេខ១៤១-១៤២-១៤៣-១៤៤ ឆ្នាំ២០២៤**រដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ដឹកនាំគណៈប្រតិភូ ចូលរួមដាក់កម្រងផ្កាគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ នៅវិមានឯករាជ្យ និងថ្វាយកម្រងផ្កាគោរពព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធ ព្រះករុណា “ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ”**បេសកកម្ម ៣ថ្ងៃ លើទឹកដីចិន របស់សម្តេចធិបតី ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងត្រចះត្រចង់ និងជាព្រឹត្តិកាណ៍ថ្មីមួយទៀត ធ្វើឲ្យកម្ពុជាកាន់តែលេច មុខមាត់ខ្ពស់ត្រដែត លើឆាកអន្តរជាតិ**បញ្ជាការដ្ឋានយោធភូមិភាគទី៥ ប្រារព្ធពិធីអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧១ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ និងទិវាកំណើតនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ**សភាកម្ពុជា នឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំសម័យប្រជុំពេញអង្គលើកទី១១ នៃសភាអន្តរជាតិ ដើម្បីភាពអត់ឱននិងសន្តិភាព (IPTP) ចាប់ពីថ្ងៃទី២៣-២៦ ខែវិច្ឆិកា នៅរាជធានីភ្នំពេញ**កម្លាំងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលអូរតាប៉ោង សហការជាមួយកម្លាំងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលបឹងខ្នារ ឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យម្នាក់ ពាក់ព័ន្ធករណីលួចម៉ូតូ**រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ បន្ដរៀបចំវេទិកាស្ដីពីកំណែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ របស់ខេត្តព្រះសីហនុ ដើម្បីចូលរួមសម្រេចចក្ខុវិស័យកម្ពុជា ឆ្នាំ២០៥០**ដំណើរចុះត្រួតពិនិត្យការងារនៅខេត្ត Hubei របស់លោក Xi Jinping បង្កប់អត្ថន័យជ្រាលជ្រៅយ៉ាងដូចម្ដេច**សប្តាហ៍សហប្រតិបត្តិការរវាងប្រព័ន្ធសារព័ត៌មានដៃគូអាស៊ានឆ្នាំ២០២៤បានបើកធ្វើនៅភូមិភាគស្វយ័ត Guangxi**លោក Li Qiangនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនៃមហាអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គលើកទី៨

អូស្ត្រាលី​ប្តេជ្ញា​សហការ​យោធា​ជាមួយ​ឥណ្ឌូនេស៊ី

មែលប៊ន៖ អូស្ត្រាលីបានអោយដឹងថា ខ្លួននឹងបន្តផ្តល់ការហ្វឹកហ្វឺនយោធា ធ្វើសមយុទ្ធរួម និងនាំចេញអាវុធទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី បើទោះបីជាមានការកើនឡើងនៃអំពើហិង្សា និងការចោទប្រកាន់លើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅប៉ាពួខាងលិច នៅភាគខាងកើតនៃប្រជុំកោះ ដែលជាកន្លែងជម្លោះបានផ្ទុះឡើងអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។

ក្រសួងការពារជាតិអូស្ត្រាលីបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយទៅកាន់ Al Jazeera ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Anthony Albanese ដែលត្រូវបានបោះឆ្នោតកាលពីខែឧសភា នឹងបន្តផ្គត់ផ្គង់អាវុធដល់កងកម្លាំងឥណ្ឌូនេស៊ី និងផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលយោធាដល់ពួកគេ។

“ឥណ្ឌូនេស៊ីគឺជាដៃគូដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់អូស្ត្រាលី។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានអោយដឹងថា ប្រទេសអូស្ត្រាលីនឹងបន្តធ្វើសមយុទ្ធរួម ផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកយោធា និងគោលនយោបាយ និង – ស្របតាមច្បាប់សមស្រប – នាំចេញឧបករណ៍យោធាទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី”។

ថ្វីបើមានបំណះថ្មខ្លះក៏ដោយ អូស្ត្រាលីមានទំនាក់ទំនងយោធាយូរអង្វែងជាមួយឥណ្ឌូនេស៊ី រួមទាំងការហ្វឹកហ្វឺនរួមគ្នា និងការផ្គត់ផ្គង់អាវុធ ដោយ Thales Australia បានលក់នាវាផ្ទុកទ័ព Bushmaster បីនាក់ទៅឱ្យ Kopassus ដែលជាកងកម្លាំងឥស្សរជនរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីក្នុងឆ្នាំ ២០១៤។

អង្គភាពយោធាដូចជា Kopassus ធ្វើលំហាត់ហ្វឹកហ្វឺនរួមគ្នាជាមួយ SAS របស់អូស្ត្រាលី ដែលជាកងកម្លាំងពិសេសរបស់ប្រទេស ខណៈដែល Detachment ៨៨ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា Densus ៨៨ ដែលជាកម្លាំងប្រឆាំងភេរវកម្មដែលបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីការទម្លាក់គ្រាប់បែកកោះបាលីឆ្នាំ ២០០២ — ទទួលបានមូលនិធិ និងការបណ្តុះបណ្តាលពី ទាំងអូស្ត្រាលី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។

គំនិតផ្តួចផ្តើមបែបនេះត្រូវបានផ្តល់កិត្តិយសក្នុងការកាត់បន្ថយការគំរាមកំហែងពីក្រុម hardline ប៉ុន្តែកងកម្លាំងឥណ្ឌូនេស៊ីនៅតែស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យលើការចោទប្រកាន់អំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅប៉ាពួខាងលិច ជាកន្លែងដែលជនជាតិដើមភាគតិចបានតស៊ូដើម្បីឯករាជ្យអស់រយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ។

ឥណ្ឌូណេស៊ីបានផ្លាស់ប្តូរចូលទៅក្នុងតំបន់សម្បូរធនធាននៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ដោយបានគ្រប់គ្រងជាផ្លូវការតាមរយៈការធ្វើប្រជាមតិដ៏ចម្រូងចម្រាសដែលត្រូវបានអនុម័តដោយអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៩ ។

ចំពេលមានការតស៊ូប្រដាប់អាវុធពីក្រុមអ្នកប្រយុទ្ធឯករាជ្យ West Papuan ដូចជា Free Papua Movement ឬ Organisasi Papua Merdeka (OPM) ដែលតាមសេចក្តីរាយការណ៍បានកំណត់គោលដៅលើជនស៊ីវិលឥណ្ឌូនេស៊ី អង្គភាពយោធា និងកងកម្លាំងពិសេសជាច្រើនត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់តំបន់នោះ។

ថ្វីបើតំបន់នេះមានសន្តិភាពគួរសមក្នុងអំឡុងអាណត្តិប្រធានាធិបតី Abdurrahman Wahid ក៏ដោយ ក៏ការចូលរួមផ្នែកយោធារបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅតែមានក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋបាលរបស់ប្រធានាធិបតីផ្សេងទៀត រួមទាំងប្រធានាធិបតី Joko Widodo ដែលឥឡូវនេះនៅក្នុងអាណត្តិទីពីររបស់គាត់។

ផែនការនាពេលថ្មីៗនេះដើម្បីបង្កើតតំបន់រដ្ឋបាលថ្មីចំនួនបីនៅក្នុងតំបន់នេះបានបង្កឱ្យមានការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនៅក្នុងខែមិថុនា ដែលមនុស្សប្រហែល ៤៤ នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិបានអោយដឹងថា ប៉ូលីសបានឆ្លើយតបជាមួយនឹង “ការប្រើប្រាស់កម្លាំងហួសហេតុ” ។

នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការលើកលែងទោសឥណ្ឌូណេស៊ី លោក Usman Hamid បានអោយដឹងថា “រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូនេស៊ីអះអាងថា ខ្លួនចង់ “អភិវឌ្ឍ” Papua និងបង្កើតភាពរុងរឿងសម្រាប់ Papuans” ។ ប៉ុន្តែ​តើ​ជនជាតិ​ប៉ាពួ​អាច​រីកចម្រើន​បាន​ដោយ​របៀប​ណា ប្រសិនបើ​ការ​ប៉ុនប៉ង​បញ្ចេញ​មតិ និង​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ជួប​ដោយ​អំពើ​ហិង្សា។

សូម្បីតែក្នុងអំឡុងពេលរាតត្បាតក៏ដោយ ប៉ាពួនៅតែបន្តរអ៊ូរទាំ។

ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ របាយការណ៍ឯករាជ្យមួយដែលបានចេញផ្សាយដោយអ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានរកឃើញថាយ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស ៥០,០០០ នាក់ត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តដោយសារតែអំពើហិង្សា។ វាបានលើកឡើងពីការចោទប្រកាន់នៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងហួសហេតុ ការធ្វើទារុណកម្ម និងការសម្លាប់ប្រឆាំងនឹងជនជាតិដើមភាគតិច West Papuans ដោយប៉ូលីស ឬយោធា។

របាយការណ៍នេះក៏បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីកង្វះលទ្ធភាពចូលទៅកាន់តំបន់សម្រាប់អង្គការមនុស្សធម៌ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកដទៃ។

ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយខែដំបូងនៃឆ្នាំ ២០២១ មនុស្សជាង ៦,០០០ នាក់ត្រូវបានបង្ខំឱ្យចាកចេញពីផ្ទះរបស់ពួកគេដោយសារតែអំពើហិង្សាដែលកំពុងបន្តរវាងក្រុមយុទ្ធជនប្រដាប់អាវុធមកពីក្រុម West Papuan ដែលគាំទ្រឯករាជ្យ និងយោធាឥណ្ឌូនេស៊ី នេះបើយោងតាម ​​Amnesty ។

ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានេះ និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យ Papuan ១៨៨ នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី នេះបើយោងតាម ​​Amnesty ។ គិតត្រឹមខែកក្កដាឆ្នាំ ២០២២ យ៉ាងហោចណាស់សកម្មជន Papuan ១៣ នាក់នៅតែស្ថិតនៅពីក្រោយការឃុំឃាំងសម្រាប់ “ការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេក្នុងការបញ្ចេញមតិនយោបាយ” រួមទាំងសកម្មជនឯករាជ្យដ៏លេចធ្លោ Victor Yeimo ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិ។

អ្នកស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីលោក Andreas Harsono បានប្រាប់ Al Jazeera ថា “ក្នុងកម្រិតណាមួយ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងនៅប៉ាពួគឺមានភាពយុត្តិធម៌” សិទ្ធិរបស់បាតុករដោយសន្តិវិធី និងជនស៊ីវិលក៏ត្រូវបានរំលោភបំពានផងដែរ។

Harsono បានកត់សម្គាល់ឧប្បត្តិហេតុនៃ “ការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ការបាត់ខ្លួន ការចាប់ពង្រត់កុមារជនជាតិដើមភាគតិចប៉ាពួ ការលួច អំពើហិង្សាផ្លូវភេទលើស្ត្រីជនជាតិប៉ាពួ និង ការរំលោភដីធ្លី” បានកើតឡើង។

គាត់បានបញ្ជាក់ថា “សូម្បីតែពាក់ទង់ផ្កាយព្រឹក [និមិត្តរូបនៃឯករាជ្យភាព West Papuan] អាចឃើញពួកគេកាត់ទោសនិងដាក់គុក” ដោយកត់សម្គាល់ថាការបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សខាងក្រៅចូលទៅកាន់តំបន់មានន័យថាការរំលោភបំពានបែបនេះមិនត្រូវបានគេរាយការណ៍ទេ។

លោក Harsono បានអះអាងថា ប្រទេសអូស្ត្រាលីគួរតែមានកាតព្វកិច្ចក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សបែបនេះនៅក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលរួមគ្នារបស់ខ្លួនជាមួយកងកម្លាំងឥណ្ឌូនេស៊ី ដោយចោទប្រកាន់មន្ត្រីថា “បិទភ្នែករបស់ពួកគេ” ចំពោះការរំលោភបំពាន។

លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា ប្រទេស​អូស្ត្រាលី​អាច​ផ្លាស់​ប្តូរ​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​យោធា​របស់​ពួកគេ​ជាមួយ​ប្រទេស​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ឲ្យ​មាន​ទិសដៅ​កាន់​តែ​ច្រើន​ទៅ​លើ​សិទ្ធិ​មនុស្ស”។

អង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្ស និងអង្គការលើកលែងទោសបានអោយដឹងថា ប្រតិបត្តិការរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីប្រឆាំងនឹងប៉ាពួខាងលិចត្រូវបានសំដៅកាន់តែខ្លាំងឡើងថាជាសកម្មភាពប្រឆាំងភេរវកម្ម ដើម្បីបង្ហាញពីភាពត្រឹមត្រូវនៃការបង្រ្កាបដ៏ឃោរឃៅ ដោយ Amnesty រាយការណ៍ថា “បុគ្គលិកយោធា និងប៉ូលីសតែងតែបង្ហាញអំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃការសម្លាប់ប្រជាជន Papuan ដោយអះអាងថាពួកគេជាសមាជិកនៃ ចលនាប៉ាពួសេរី (OPM) ឬ ‘ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនប្រដាប់អាវុធ’ ដោយគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់ណាមួយឡើយ។

លោក Benny Wenda ប្រធានបណ្ដោះអាសន្ននៅ West Papuan ដែលនិរទេសខ្លួននៅ West Papuan នៃចលនារំដោះរំដោះសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្ន West Papua ចោទប្រកាន់កងកម្លាំងឥណ្ឌូនេស៊ីថាជា “ភេរវករ”។

លោក Wenda បានប្រាប់ Al Jazeera ពីមូលដ្ឋានរបស់គាត់នៅចក្រភពអង់គ្លេសថា “ឥណ្ឌូនេស៊ីកំពុងប្រព្រឹត្តអំពើភេរវកម្មប្រឆាំងនឹងប្រជាជនរបស់ខ្ញុំតាមរយៈការកាន់កាប់ខុសច្បាប់របស់ពួកគេ” Wenda បានប្រាប់ Al Jazeera ពីមូលដ្ឋានរបស់គាត់នៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសថា “យើងមិនប្រឆាំងនឹងប្រជាជនឥណ្ឌូនេស៊ីនៅហ្សាកាតាក្នុងកោះជ្វាទេប៉ុន្តែឥណ្ឌូនេស៊ីមកទឹកដីរបស់ខ្ញុំហើយធ្វើភេរវកម្មដល់ប្រជាជនរបស់ខ្ញុំ។ ពួកគេកំពុងធ្វើសង្រ្គាមខុសច្បាប់តាមរយៈកងកម្លាំងយោធារបស់ពួកគេនៅប៉ាពួខាងលិច។

លោក Wenda បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសអូស្ត្រាលីមាន “កាតព្វកិច្ចខាងសីលធម៌ដើម្បីគាំទ្រ West Papua” ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីលោក Dahnil Azhar Simanjuntak ត្រូវបាន Al Jazeera ទាក់ទងសម្រាប់អត្ថបទនេះ ប៉ុន្តែមិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនោះទេ។

ជនជាតិអាល់បានីបានធ្វើឱ្យប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបានហៅកំពង់ផែអន្តរជាតិជាលើកដំបូងរបស់គាត់បន្ទាប់ពីចូលកាន់តំណែង។

គាត់ត្រូវបានគេឃើញជិះកង់ជាមួយ Widodo ឆ្លងកាត់បរិវេណវិមានប្រធានាធិបតី ហើយបានសន្យាទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែជិតស្និទ្ធ។

ក្នុងដំណើរនោះផងដែរក៏មានរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស Penny Wong ដែលបានបញ្ជាក់ទៅកាន់និស្សិតនៅទីក្រុងហ្សាកាតាក្នុងទីក្រុង Bahasa និងជារដ្ឋមន្ត្រីសហព័ន្ធអូស្ត្រាលីមូស្លីមដំបូងគេបង្អស់គឺ Ed Husic ដែលមានផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងវិទ្យាសាស្ត្រ។

Albanese ក៏ត្រូវបានអមដំណើរដោយនាយកប្រតិបត្តិចំនួន ១២ នាក់ដែលតំណាងឱ្យឧស្សាហកម្មពីកសិកម្មរហូតដល់ទំនិញរួមទាំង Chris Jenkins នាយកប្រតិបត្តិនៃផ្នែក Thales អូស្ត្រាលី។

ទោះបីជាមានការបង្ហាញពីសុច្ឆន្ទៈក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងរបស់អូស្រ្តាលីជាមួយប្រទេសជិតខាងភាគខាងជើងដ៏មានប្រជាជនរបស់ខ្លួនជាញឹកញាប់បានបង្ហាញឱ្យឃើញពីបញ្ហាប្រឈម ដែលជាស្ថានភាពដែលគូសបញ្ជាក់ដោយការគាំទ្ររបស់ អូស្ត្រាលីចំពោះទីម័រខាងកើតឯករាជ្យក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ ។

ក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ អូស្ត្រាលីក៏បានទទួលយកជនភៀសខ្លួននយោបាយ West Papuan ចំនួន ៤៣ នាក់ផងដែរនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តមួយដែលបានគំរាមកំហែងថានឹងផ្តាច់ទំនាក់ទំនងទាំងអស់គ្នា។

Adolf Mora គឺជាម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេ។

គាត់បានប្រាប់ Al Jazeera ថា “នៅពេលនោះខ្ញុំជាសកម្មជននិស្សិតផ្នែកនយោបាយនៅលើដីនៅ West Papua” ។

“យើងជឿថាក្នុងនាមជាជនជាតិដើមភាគតិច [ប៉ាពួខាងលិច] យើងគួរតែមានសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង និងទទួលបានឯករាជ្យនៅប៉ាពួខាងលិច។”

Mora បានប្រាប់ Al Jazeera ថាគាត់ និងសកម្មជននិស្សិតផ្សេងទៀតត្រូវបានបង្ខំឱ្យភៀសខ្លួនដោយសារតែការវាយប្រហារដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខឥណ្ឌូនេស៊ី។

“វាគួរឱ្យខ្លាចណាស់។ អំណាច​យោធា និង​ការ​ស៊ើបការណ៍​សម្ងាត់ ប៉ូលិស និង​កងទ័ព​ខ្លួន​ឯង​បាន​មក​ដល់​សាកលវិទ្យាល័យ។ ពួកគេ​កំពុង​បាញ់​ទៅលើ​សកម្មជន​និស្សិត ដែល​កំពុង​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​រដ្ឋាភិបាល​យ៉ាង​សកម្ម»។

ក្រុម​នេះ​បាន​មក​ដល់​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី​តាម​ទូក​កាណូត​វែង​បែប​ប្រពៃណី។

“ជម្រើសចុងក្រោយគឺចាកចេញពី West Papua ហើយមកអូស្ត្រាលី។ យើង [គិត] ដោយឈានដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ សំឡេងរបស់យើងអាចត្រូវបានគេឮ»។

“យើងត្រូវការការការពារ មិនមែនគ្រាន់តែជាការការពារប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា នៅតែមានភាពអយុត្តិធម៌នៅប៉ាពួខាងលិច ដែលមនុស្សកំពុងត្រូវបានសម្លាប់នៅគ្រប់ជ្រុងទាំងអស់នៅប៉ាពួខាងលិច នៅក្នុងភូមិនានា។”

ជនជាតិប៉ាពួទាំង ៤៣ នាក់ត្រូវបានផ្តល់ឋានៈជាជនភៀសខ្លួននៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ហើយចំពេលមានការធ្លាក់ខាងការទូត សន្ធិសញ្ញាថ្មីមួយរវាងប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានព្រាង។

សន្ធិសញ្ញា Lombok បានគូសបញ្ជាក់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដោយពង្រឹងការប្តេជ្ញាចិត្តទ្វេភាគីក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើ “ការការពារ ការអនុវត្តច្បាប់ ការប្រឆាំងភេរវកម្ម សន្តិសុខដែនសមុទ្រ និងការគ្រប់គ្រង និងការឆ្លើយតបគ្រាអាសន្ន”។

សន្ធិសញ្ញា​ក៏​បាន​បញ្ចូល​ការ​ប្ដេជ្ញា​ចិត្ត​ចំពោះ​ការ​គាំទ្រ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​អធិបតេយ្យភាព និង​បូរណភាព​ទឹកដី​របស់​ប្រទេស​នីមួយៗ រួម​ទាំង​អធិបតេយ្យភាព​របស់​ឥណ្ឌូនេស៊ី​ចំពោះ​ប៉ាពួ»។

នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយទៅកាន់ Al Jazeera នាយកដ្ឋានកិច្ចការបរទេស និងពាណិជ្ជកម្មអូស្ត្រាលីបានអោយដឹងថា រដ្ឋាភិបាលអាល់បានីនឹងបន្តរក្សាសន្ធិសញ្ញា Lombok និងគាំទ្រការទាមទារអធិបតេយ្យភាពរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីលើប៉ាពួខាងលិច។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបញ្ជាក់ថា “អូស្ត្រាលីទទួលស្គាល់បូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាពរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីលើខេត្ត Papua របស់ខ្លួន ដូចដែលបានគូសបញ្ជាក់នៅក្នុងសន្ធិសញ្ញា Lombok ឆ្នាំ ២០០៦”។

Camellia Webb-Gannon សាស្ត្រាចារ្យ និងជាអ្នកសម្របសម្រួលនៃគម្រោង West Papua នៅសាកលវិទ្យាល័យ Wollongong និងជាអ្នកនិពន្ធរឿង Morning Star Rising: The Politics of Decolonization in West Papua បានប្រាប់ Al Jazeera ថាសន្ធិសញ្ញា Lombok គឺ “ជារឿងសំខាន់” ។

លោកស្រី​បាន​បន្ត​ថា​៖ «​ប្រទេស​នីមួយៗ​បាន​យល់ព្រម​មិន​គាំទ្រ​ឬ​ចូលរួម​ក្នុង​សកម្មភាព​ដែល​នឹង​ប្រឈម​នឹង​បូរណភាព​ទឹកដី ឬ​អធិបតេយ្យភាព​របស់​ប្រទេស​ណាមួយ​ឡើយ​»​។

“សំខាន់គឺឥណ្ឌូណេស៊ីកំពុងព្យាយាមបញ្ជាក់ទៅកាន់អូស្ត្រាលីថា “អ្នកនឹងមិននិយាយអ្វីបន្ថែមអំពី West Papuans ឬអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សឡើយ”។

លោក Webb-Ganon អះអាងថា អូស្ត្រាលីគួរតែប្រកាន់យកវិធីសាស្រ្តដ៏រឹងមាំដូចដែលខ្លួនបានធ្វើនៅក្នុងប្រទេសទីម័រខាងកើត ប៉ុន្តែស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងតំបន់បានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេល ២០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។

យ៉ាងហោចណាស់ ឥទ្ធិពលដែលកំពុងកើនឡើងរបស់ចិននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងទំនាក់ទំនងសាកល្បងជាមួយទីក្រុងកង់បេរ៉ា។

សាស្ត្រាចារ្យ Tim Lindsey នាយកមជ្ឈមណ្ឌលច្បាប់ឥស្លាម និងសង្គមឥណ្ឌូណេស៊ីនៅសាលាច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Melbourne បានប្រាប់ Al Jazeera Australia ត្រូវការទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសជិតខាងភាគខាងជើងរបស់ខ្លួនដែលមានចែងក្នុងសន្ធិសញ្ញា Lombok សម្រាប់ហេតុផលសន្តិសុខ។

លោក​បានបន្តថា​៖ «​ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី​នឹង​មាន​សារៈសំខាន់​ខ្លាំង​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​នៃ​ជម្លោះ​ពិតប្រាកដ​នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​»​។ «​អ្វី​ទៅ​ជា​ខែល​របស់​អូស្ត្រាលី​»​។

លោក Lindsey បានបន្ថែមថាសន្ធិសញ្ញា Lombok “បម្រើផលប្រយោជន៍របស់អូស្ត្រាលីយ៉ាងច្បាស់” ។

លោក​ជឿ​ថា​ទំនាក់​ទំនង​ជិត​ស្និទ្ធ​អាច​បង្ហាញ​ថា​មាន​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​កង្វល់​អំពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស។

“ប្រសិនបើគោលបំណងរបស់អ្នកគឺកាត់បន្ថយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកន្លែងដូចជា Papua នោះអ្នកនឹងមានសមត្ថភាពច្រើនក្នុងការជះឥទ្ធិពលលើរដ្ឋាភិបាល ប្រសិនបើពួកគេឃើញអ្នកជាមិត្ត ជាជាងប្រសិនបើអ្នកគ្រាន់តែជាអ្វីដែលពួកគេចាត់ទុកថាជាឧបករណ៍បំពងសំឡេងប្រាប់ពួកគេពីអ្វីដែលត្រូវ ធ្វើ​ពី​ចម្ងាយ»។

 

អត្ថបទដែលជាប់ទាក់ទង