សុន្ទរកថារបស់អគ្គលេខាធិការចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី១២
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន
សូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះការបដិសណ្ឋារកិច្ចដ៏កក់ក្តៅរបស់អ្នក និងសម្រាប់ការរៀបចំដ៏អស្ចារ្យនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ។
មេដឹកនាំឆ្នើមអាស៊ាន,
អស់លោកលោកស្រីអ្នកនាងកញ្ញា,
ពិតជារីករាយណាស់ដែលបានមកទីនេះដោយផ្ទាល់ជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំ។
ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះកម្ពុជាក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ានសម្រាប់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដ៏សំខាន់របស់ខ្លួននៅពេលមានបញ្ហាប្រឈមជាសាកលដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះ។ការបែកបាក់កាន់តែស៊ីជម្រៅគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាព និងសន្តិសុខពិភពលោក។វោហាសាស្ត្រដ៏គ្រោះថ្នាក់កំពុងបង្កើនភាពតានតឹងនុយក្លេអ៊ែរ។
ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងសកលលោកខាងត្បូង ដែលរងការវាយលុកដោយជំងឺរាតត្បាត COVID-១៩ និងវិបត្តិអាកាសធាតុ ប្រឈមមុខនឹងការរឹតបន្តឹងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើលទ្ធភាពទទួលបានអាហារ ថាមពល និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេ ដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងដោយសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន និងការបំផ្លាញ។ការបែងចែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយកំពុងរួមចំណែកដល់អសន្តិសុខពិភពលោក បង្កឱ្យមានជម្លោះថ្មី និងធ្វើឱ្យមានការលំបាកកាន់តែខ្លាំងឡើងក្នុងការបញ្ចប់រឿងចាស់។
មានហានិភ័យកើនឡើងដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនឹងត្រូវបែងចែកជាពីរផ្នែក ដែលដឹកនាំដោយប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំបំផុតពីរគឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។
សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដែលបែងចែកដោយច្បាប់ពីរផ្សេងគ្នា រូបិយប័ណ្ណលេចធ្លោពីរ អ៊ីនធឺណិតពីរ និងយុទ្ធសាស្ត្រដែលផ្ទុយគ្នាពីរលើបញ្ញាសិប្បនិម្មិត នឹងធ្វើឱ្យខូចសមត្ថភាពរបស់ពិភពលោកក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមយ៉ាងខ្លាំងដែលយើងប្រឈមមុខ។
ការបំបែកនេះត្រូវតែត្រូវបានជៀសវាងនៅគ្រប់ការចំណាយទាំងអស់។ហើយប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានត្រូវបានរៀបចំយ៉ាងល្អជាពិសេសក្នុងការជួយជាស្ពាន។យើងត្រូវពង្រឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នារបស់យើងក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយពហុភាគី ព្យុះភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងធ្វើឱ្យ SDGs ត្រឡប់មកវិញ។អង្គការក្នុងតំបន់ រួមទាំងអាស៊ាន មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការដើរ។
ស្ថានភាពនយោបាយ សន្តិសុខ សិទ្ធិមនុស្ស និងមនុស្សធម៌ក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងមហន្តរាយកាន់តែជ្រៅទៅៗ។
ខ្ញុំបានថ្កោលទោសចំពោះកម្រិតកើនឡើងនៃអំពើហិង្សា ការប្រើប្រាស់កម្លាំងមិនសមាមាត្រ និងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សដ៏គួរឱ្យរន្ធត់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ការវាយប្រហារដោយមិនរើសអើងលើជនស៊ីវិលអាចបង្កើតជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ។
ខ្ញុំសូមអំពាវនាវម្តងទៀត ដល់អាជ្ញាធរមីយ៉ាន់ម៉ា ឱ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ ហើយចាប់ផ្តើមដំណើរការរួមបញ្ចូលភ្លាមៗ ដើម្បីត្រលប់ទៅការផ្លាស់ប្តូរលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវិញ។នេះគឺជាផ្លូវតែមួយគត់ដើម្បីសន្តិភាព និងសន្តិសុខដ៏ស្ថិតស្ថេរ។ខ្ញុំស្វាគមន៍ចំពោះវិធីសាស្រ្តជាគោលការណ៍របស់អាស៊ាន តាមរយៈមតិឯកភាពប្រាំចំណុច ហើយជំរុញឱ្យប្រទេសទាំងអស់ រួមទាំងសមាជិកអាស៊ាន ស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្របង្រួបបង្រួមមួយឆ្ពោះទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយផ្តោតលើតម្រូវការ និងសេចក្តីប្រាថ្នារបស់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា។ហើយខ្ញុំក៏សូមកោតសរសើរផងដែរចំពោះការគាំទ្រដ៏រឹងមាំរបស់រដ្ឋសមាជិកអាស៊ានសម្រាប់ការងាររបស់បេសកជនពិសេសរបស់ខ្ញុំប្រចាំប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ខ្ញុំជំរុញឱ្យប្រទេសអាស៊ានរក្សាព្រំដែនបើកចំហ និងផ្តល់ការការពារ និងជំនួយដល់ជនភៀសខ្លួនពីមីយ៉ាន់ម៉ា។ជនភៀសខ្លួនមិនគួរត្រូវបានបង្ខំឱ្យត្រឡប់ទៅរងទុក្ខ និងគ្រោះថ្នាក់នោះទេ។ហើយខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ជាថ្មីពីតម្រូវការសម្រាប់វិធានការបន្ទាន់របស់អាជ្ញាធរមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងការបង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការវិលត្រឡប់ដោយស្ម័គ្រចិត្តរបស់ជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាជិតមួយលាននាក់។ស្ថានភាពមនុស្សធម៌ក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានៅតែអស់សង្ឃឹម ហើយយើងប្តេជ្ញាក្នុងការសម្របសម្រួលយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយមជ្ឈមណ្ឌល AHA របស់អាស៊ាន និងដៃគូមនុស្សធម៌ផ្សេងទៀត។
ខ្ញុំទើបតែមកពី COP២៧ ជាកន្លែងដែលខ្ញុំបានជំរុញឱ្យមេដឹកនាំនៃប្រទេសដែលមានការបញ្ចេញសំឡេងខ្ពស់ ឆ្លើយតបនឹងភាពបន្ទាន់នៃពេលនេះ។
ប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ត្រូវតែឈានមុខគេលើការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ន ៤៥ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០៣០ ដើម្បីឈានដល់អព្យាក្រឹតភាពកាបូននៅពាក់កណ្តាលសតវត្ស។
ពួកគេក៏ត្រូវតែកៀងគរជារៀងរាល់ឆ្នាំនូវទឹកប្រាក់ចំនួន ១០០ ពាន់លានដុល្លារដែលបានសន្យាថានឹងគាំទ្រប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីដោះស្រាយផលប៉ះពាល់អាកាសធាតុ និងកសាងភាពធន់ និងការបន្សាំ។
ហើយពួកគេត្រូវតែឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងលើសំណងសម្រាប់ប្រទេសដែលមិនធ្វើអ្វីសោះដើម្បីបង្កើតវិបត្តិនេះ – រួមទាំងតាមរយៈយន្តការស្ថាប័នដើម្បីដោះស្រាយការខាតបង់ និងការខូចខាតផងដែរនៅក្នុងទិដ្ឋភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន។ឥឡូវនេះគឺជាពេលវេលាសម្រាប់កតិកាសញ្ញាប្រវត្តិសាស្ត្រ – កតិកាសញ្ញាសាមគ្គីភាពអាកាសធាតុ – រវាងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ និងសេដ្ឋកិច្ចដែលកំពុងរីកចម្រើន។
ប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ និងកំពុងរីកចម្រើនត្រូវតែយល់ព្រមលើយុទ្ធសាស្ត្ររួមមួយដើម្បីបញ្ចូលគ្នានូវសមត្ថភាព និងធនធានរបស់ពួកគេ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជាតិ។ប្រទេសដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ពហុភាគី និងក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាត្រូវតែផ្តល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេសក្នុងកម្រិតមួយ ដូច្នេះប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចកំពុងរីកចម្រើនអាចផ្លាស់ប្តូរទៅជាថាមពលកកើតឡើងវិញបាន។
ខ្ញុំសូមសរសើរដល់បណ្តាប្រទេសអាស៊ានទាំងនោះ ដែលកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងបញ្ហា ហើយចូលរួមក្នុងភាពជាដៃគូពហុភាគី ដើម្បីសម្រេចបាននូវការផ្លាស់ប្តូរដ៏ត្រឹមត្រូវមួយទៅកាន់ការកកើតឡើងវិញ។
មហិច្ឆតាអាកាសធាតុកាន់តែច្រើនគឺត្រូវការជាចាំបាច់ពីអាស៊ាន ដោយចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការលុបបំបាត់ការវិនិយោគធ្យូងថ្មថ្មីទាំងអស់ និងការបញ្ឈប់ថាមពលធ្យូងថ្មនៅឆ្នាំ ២០៣០ សម្រាប់ប្រទេស OECD និងឆ្នាំ ២០៤០ សម្រាប់ប្រទេសដទៃទៀត។
វិបត្តិក្នុងការទទួលបានស្បៀងអាហារ ថាមពល និងហិរញ្ញវត្ថុនឹងជាអាទិភាពចម្បងរបស់ខ្ញុំនៅពេលខ្ញុំជួបមេដឹកនាំ G២០ នៅកោះបាលីសប្តាហ៍ក្រោយ។ខ្ញុំកំពុងជំរុញមេដឹកនាំ G២០ ឱ្យអនុម័តការជំរុញ SDG ដែលនឹងផ្តល់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលនៃសកលលោកខាងត្បូងនូវការវិនិយោគ និងសាច់ប្រាក់ងាយស្រួលដែលពួកគេត្រូវការ និងបង្កើនល្បឿនការបន្ធូរបន្ថយបំណុល និងការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធបំណុលឡើងវិញ។យើងក៏កំពុងធ្វើការជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីពង្រីកគំនិតផ្តួចផ្តើមគ្រាប់ធញ្ញជាតិសមុទ្រខ្មៅ និងបង្កើនការផ្គត់ផ្គង់ជី ដែលមានតម្លៃរហូតដល់ទៅបីដងច្រើនជាងមុនជំងឺរាតត្បាត។ហើយស្រូវជាដំណាំដែលអាចរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតដោយសារកង្វះជី។ការលុបបំបាត់រាល់ឧបសគ្គដែលនៅសេសសល់ចំពោះការនាំចេញជីរុស្សី គឺជាជំហានសំខាន់មួយឆ្ពោះទៅរកសន្តិសុខស្បៀងពិភពលោក។
អង្គការសហប្រជាជាតិសូមកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះភាពជាដៃគូដ៏រឹងមាំរបស់អាស៊ាន និងការប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំចំពោះពហុភាគីនិយម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់។
អាស៊ានមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជំរុញសិទ្ធិមនុស្ស សេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងការចូលរួមផ្នែកនយោបាយជាធាតុផ្សំក្នុងការកសាងសង្គមពិត ស្ថិរភាព និងសន្តិភាព។ ហើយអាស៊ានមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសកលដ៏រឹងមាំនៅទូទាំងពិភពលោក។
អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងនៅតែជាដៃគូដ៏មុតមាំរបស់អ្នកក្នុងពេលដែលបញ្ហាប្រឈមខាងមុខ។
