សៀវភៅ កម្ពុជាសម័យតេជោ វគ្គ៣០« ជោគជ័យលើការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុនចាញ់ »
ឆ្នាំ២០២៣–សៀវភៅ«កម្ពុជា សម័យតេជោ»ជាស្នាដៃរបស់ ឯកឧត្តម ពៅ សុខ ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ។ ឯកឧត្តម ចងក្រងសៀវភៅនេះឡើងដើម្បីបង្ហាញទៅដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយៗទៀតឱ្យបានជ្រាបថា ក្នុងសម័យកាល ក្រោមការដឹកនាំរបស់ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា កម្ពុជាមានការរីកចម្រើន និងមានសមិទ្ធផលជាច្រើនរាប់មិនអស់ ដែលត្រូវចាប់អារម្មណ៍កោតសរសើរ និងកត់ត្រាទុក។ ដូច្នេះ ខ្លឹមសារក្នុងសៀវភៅនេះ មិនមានរៀបរាប់លម្អិត អំពីដំណើរជីវិតរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ដូចសៀវភៅដទៃៗទៀតទេ។
ប៉ុន្តែ និយាយអំពីរាល់ការអភិវឌ្ឍ ដែលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីជាតិ សាសនា និងព្រះមហាក្សត្រ ជាពិសេស ដើម្បីសុខុមាលភាពប្រជាជនដោយគ្មានរើសអើង ជាតិសាសន៍ សាសនា ឬពណ៌សម្បុរ ឬនយោបាយចាប់តាំងពីក្រោយព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៩៣និងការបញ្ចប់សង្រ្គាមទាំងស្រុងនៅកម្ពុជា នាថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨។ ឯកឧត្តម ពៅ សុខ ជឿថា សៀវភៅនេះ ទោះបីមិនល្អឥតខ្ចោះ ប៉ុន្តែ នឹងក្លាយជាពន្លឺ ជាឯកសារជំនួយស្មារតីខ្លះៗដល់អ្នកស្រាវជ្រាវ មិត្តអ្នកអាន ឬមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ក្នុងការសិក្សាឈ្វេងយល់អំពីព្រឹត្តិការណ៍នានា ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងផ្ទៃប្រទេសចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧០ដល់ឆ្នាំ២០២៣។ ខាងក្រោមនេះគឺជាខ្លឹមសារតាមជំពូកនីមួយៗដែលមាននៅក្នុងសៀវភៅ«កម្ពុជា សម័យតេជោ»។ សូមមិត្តអ្នកអាន តាមដានតាមវគ្គនីមួយៗដោយក្ដីរីករាយ។
វគ្គ៣០« ជោគជ័យលើការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុនចាញ់ »
ក្នុងសម័យសម្តេចតេជោ ការងារសុខុមាលភាពប្រជាជន ធ្វើឱ្យការទប់ ស្កាត់បានការរីករាលដាលជំងឺ៖ ក.ហង់សិន ខ.ជំងឺរបេង គ.ជំងឺអេដស៍ ង.ជំងឺគ្រុនចាញ់ គ្រុនចាញ់ជាជំងឺរាតត្បាត ដ៏កាចសាហាវ អំឡុងច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ជាពិសេសក្នុងសម័យសង្រ្គាម ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៨។ ខេត្តដែលល្បីឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ជាងគេ គឺខេត្ត ក្រចេះ និងប៉ៃលិន។ ទសវត្សរ៍១៩៨០ មានពាក្យទំនៀមរបស់ខ្មែរមួយបានលើកឡើងថា ចាញ់អ្វីចាញ់ទៅកុំឱ្យតែចាញ់ក្រចេះចាញ់ឆ្លូង។ តាមការរកឃើញ នៅកម្ពុជា មានតែរាជធានី ខេត្តចំនួន២ប៉ុណ្ណោះ ដែលគ្មានជំងឺគ្រុនចាញ់ គឺខេត្តស្វាយរៀង និងរាជធានីភ្នំពេញ។ ពីអតីតកាលប្រជាជនខ្មែរជឿថា ការឆ្លង ឬកើតជំងឺគ្រុនចាញ់ គឺដោយសារការចាញ់ទឹក ចាញ់ដី ឬខុសត្រណមអ្នកតាព្រៃភ្នំ ម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី ឬទទួលទានទឹកឆៅជាដើម។ ប៉ុន្តែ តាមការរកឃើញរបស់អ្នកប្រាជ្ញសម័យ វិស័យសុខាភិបាល បញ្ជាក់ថា ជំងឺគ្រុនចាញ់កើតឡើងដោយសារមូសដែកគោលញីចុច ឬខាំ។
ជំងឺគ្រុនចាញ់ បានបណ្តាលឱ្យមនុស្សធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងស្លាប់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយដើម្បីការពារកុំឱ្យមូសដែកគោលញី ដែលជាភ្នាក់ងារចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ចុច ឬខាំ អ្នកជំនាញបានណែនាំឱ្យប្រជាជន ដែលរស់នៅតំបន់មានជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រុងច្រយត្នឱ្យបានជាប្រចាំ តាមរយៈ ការស្លៀកពាក់ឱ្យបាកជិត គឺអាវដៃវែង ខោជើងវែង រាល់ពេលនៅផ្ទះ ឬចេញទៅចម្ការ ហើយត្រូវដេកក្នុង ឬប្រើមុងជ្រលក់ថ្នាំឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានប្រយុទ្ធប្រឆាំងការឆ្លងរាតត្បាតជំងឺគ្រុនចាញ់តាំងពីដើមរៀងមក ធ្វើឱ្យរយៈពេល១០ឆ្នាំជាប់គ្នាចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាមិនមានអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ឡើយ គឺទទួលបានជោគជ័យ៣ឆ្នាំមុនគោលដៅកំណត់ ដោយសូចនាករ កម្ពុជាគ្មានជំងឺគ្រុនចាញ់ (Zero malaria) នៅឆ្នាំ២០២៥ ខណៈ អំឡុងទសវត្សរ៍១៩៨០ កម្ពុជាមានអ្នកឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់១៧ម៉ឺននាក់ និងស្លាប់ជាង១ពាន់នាក់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ។
ប៉ុន្តែ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១១មករហូតដល់ឆ្នាំ២០១៨ ករណីស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់នៅកម្ពុជា ត្រូវបានបិទបញ្ចប់ មានន័យថា កម្ពុជាសម្រេចជោគជ័យមុនផែនការ៣ឆ្នាំ ខណៈគោលដៅបិទបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២០ ទោះបីឆ្នាំ២០២១ ជំងឺគ្រុនចាញ់កើតឡើង៤.២៧៩ករណី ថយចុះ៥៤% បើធៀបឆ្នាំ២០២០ មានចំនួន៩.២៣៤ករណី។ យោងតាមអ្នកជំនាញបានឱ្យដឹងថា អ្វីដែលជាការកត់សម្គាល់នៅឆ្នាំ២០២១ ជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទ P.falciparum ៥៦% បានថយចុះ បើធៀបឆ្នាំ២០២០ និង P.vivax កើនឡើង៥៨%។ ឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជា នៅតែរក្សាបាន ការគ្មានអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់២ឆ្នាំជាប់គ្នាបន្ថែមទៀត ធ្វើឱ្យកម្ពុជាទទួលបានជោគជ័យ៥ឆ្នាំជាប់គ្នា ដែលគ្មានអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ ដ៏កាចសាហាវនេះ ។ ក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានប្តេជ្ញាផងដែរថា នឹងខិតខំទប់ស្កាត់ និងធ្វើយ៉ាងណាលុបបំបាត់ ឬធ្វើឱ្យកម្ពុជាគ្មានជំងឺគ្រុនចាញ់នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៥ ស្របពេលរបាយការណ៍ក្រសួងសុខាភិបាលប្រៀបធៀបក្នុងឆមាសទី១ រយៈពេលបីឆ្នាំដូចគ្នាថា ពីឆ្នាំ២០២០ ដល់ឆ្នាំ២០២២ ករណីវិជ្ជមានគ្រប់ទម្រង់មានការថយចុះក្នុងរង្វង់៤៦% ។នៅដើមខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជា ក៏បានប្រកាសព័ត៌មានស្តីពីការធ្លាក់ចុះ៦% នៃការឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់បន្ថែមទៀត ។ នៅចុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ ក្នុងទិវាជាតិ ប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុចាញ់ ក្រោមប្រធានបទ« រួមគ្នាអនុវត្តគន្លងសកម្មភាពថ្មីៗ ឈានទៅកាត់បន្ថយបន្ទុកជំងឺគ្រុនចាញ់សកល ដើម្បីលើកកម្ពស់សុខុមាលភាព» ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្តេច ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨ ករណីស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់លែងមានដែលអត្រាគ្មានអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ មានន័យថា ជាការសម្រេចបានជោគជ័យមុនគោលដៅគ្រោងទុកឆ្នាំ២០២០របស់កម្ពុជា។ សម្តេច ហ៊ុន សែន រំពឹងថា នឹងមានការរួមគ្នាក្នុងការឈានទៅសម្រេចគោលដៅគ្មានជំងឺគ្រុនចាញ់ក្នុងភូមិសាស្ដ្រប្រទេស ក៏ដូចជាមហាអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ និងពិភពលោកទាំងមូល។ សម្ដេច ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវឱ្យក្រសួង ស្ថាប័ន អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ វិស័យឯកជន អង្គការ និងប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួមនិងគាំទ្រដល់បេសកម្មរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល តាមផែនការយុទ្ធសាស្ដ្រជាតិលុបបំបាត់ជំងឺ គ្រុនចាញ់ឱ្យទទួលបានជោគជ័យ និងសម្រេចតាមគោលដៅយុទ្ធសាស្ដ្រជាតិលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ឆ្នាំ២០២៥ ។
សម្តេចប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានកោតសរសើរដែរថា បើទោះបីជាកម្ពុជាជួបការលំបាក ដោយសារការរីករាលដាលនៃមេរោគកូវីដ-១៩ក៏ការងារប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់នៅតែប្រតិបត្តិបាននូវអភិបាលកិច្ចល្អ និងប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ សម្រាប់ការចូលរួមចំណែកឈានទៅសម្រេចគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៦-២០៣០ ។ កាលពីចុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ កម្ពុជារកឃើញថា ការស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ ត្រូវបានកាត់បន្ថយប្រមាណ៧៨% ខណៈអ្នកជំងឺសរុបចំនួន៣៣ ៧៦៩នាក់ មានអ្នកស្លាប់ចំនួនត្រឹមតែ៨នាក់ គឺថយចុះច្រើនជាងកាលពីឆ្នាំមុន ដែលករណីអ្នកជំងឺស្លាប់មានចំនួនដល់ទៅ៣៧នាក់ ។
ក្នុងទិវាពិភពលោកប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុនចាញ់ឆ្នាំ២០១៣ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរ ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ ពីការខិតខំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺនេះរហូតដល់ទទួលបានលទ្ធផលល្អ ក្នុងនោះគ្រាន់តែក្នុងដំណាក់កាលឆ្នាំដំបូង នៃការអនុវត្តផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ លុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់២០១១-២០២៥ អត្រាស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ បានថយចុះពី១៥១នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១០ មកនៅ៩៣នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១១ និងធ្លាក់ដល់៤៥នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១២។
សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា លទ្ធផលនេះ បង្ហាញពីការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់របស់កម្ពុជាមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ហើយបានចូលរួមចំណែកក្នុងការឈានទៅរកការសម្រេចគោលដៅសហស្សវត្សរ៍របស់កម្ពុជាផងដែរ ។ ដើម្បីជំរុញឱ្យការងារប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុនចាញ់ទទួលបានជោគជ័យ នៅឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងជំហានដំបូង ក្រសួងសុខាភិបាល បានដាក់ទិសដៅលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ក្នុងកម្រិតទាបបំផុតអាចមានមនុស្សម្នាក់ផ្ទុកជំងឺគ្រុនចាញ់ ក្នុងចំណោមមនុស្ស១ពាន់នាក់ ហើយខេត្តគោលដៅចំនួន៦មានខេត្តបាត់ដំបង កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ធំ សៀមរាប ប៉ៃលិន និងកំពង់ស្ពឺដោយចាប់ពីឆ្នាំ២០១៨រហូតដល់ឆ្នាំ២០២០ ។ នៅចុងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ លោក ម៉ម ប៊ុនហេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាលប្រកាសថា កម្ពុជាបានរកឃើញឱសថមួយប្រភេទ គឺ Primaquin ដែលអាចយកមកព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ។
លោក ម៉ម ប៊ុនហេង អះអាងថា Primaquin មានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការសម្លាប់មេរោគប្រភេទ វីវ៉ាក់ ដែលត្រូវព្យាបាលរយៈពេល១៤ថ្ងៃ ហើយក្រសួងបានសាកល្បងប្រើថ្នាំ Primaquin នៅខេត្តចំនួន៤។ ប្រសិនបើឃើញថា ឱសថនេះ នៅតែមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ក្រសួង និងបន្តប្រើប្រាស់ឱសថប្រភេទនេះ ទៅតាមបណ្តាខេត្តផ្សេងៗទៀត ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឈានទៅដល់ផែនការលុបបំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ គ្រប់ប្រភេទឱ្យបានតាមការកំណត់នៅឆ្នាំ២០២៥។
