**សម្ដេច ឃួន សុដារី វាយតម្លៃចំពោះវត្តមានប្រធានសភានេប៉ាល់ ចូលរួមសម័យប្រជុំពេញអង្គ IPTP លើកទី១១ ជាការបង្ហាញឆន្ទៈស្រឡាញ់ និងការពារសន្តិភាព**ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជា លើកទឹកចិត្តអគ្គលេខាធិការដ្ឋានអាយប៉ា សហការជាមួយ IPTP ដើម្បីលើកម្ពស់សន្តិភាព**បណ្ឌិត កៅ គឹមហួន កោតសរសើរសភាកម្ពុជា ក្នុងការរៀបចំសម័យប្រជុំអន្តរសភាដើម្បីភាពអត់ឱន និងសន្តិភាព**លទ្ធផលនៃមហាសន្និបាតលើកទី១២ នៃសន្និសីទអន្តរជាតិនៃគណបក្សនយោបាយនៅអាស៊ី (ICAPP) ប្រព្រឹត្ដទៅពីថ្ងៃទី២១-២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅរាជធានីភ្នំពេញ**អាមេរិកជឿថា កងទ័ពកូរ៉េខាងជើងដែលកំពុងប្រមូលផ្តុំនៅរុស្ស៊ី នឹងចូលធ្វើសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនឆាប់ៗខាងមុខនេះ**អ៊ុយក្រែន អះអាងថាខ្លួនបានបង្កើនការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធការពារដែនអាកាស ក្រោយរុស្ស៉ីចាប់ផ្តើមប្រើមីស៉ីលស៊េរីថ្មី**ឯកឧត្តម កែ គឹមយ៉ាន ស្នើដល់គ្រប់សមាសភាពទាំងអស់ បន្តចូលរួមរក្សាការពារឲ្យបាននូវសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ សុខដុមនីយ៍កម្មជាតិសាសន៍ និងសាសនា**ប្រមុខ NATO ជួបពិភាក្សាជាមួយប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុងរដ្ឋ Florida**ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍តួកគី ប្រកាសអំពីការពិនិត្យរៀបចំឱ្យមានការហោះហើរត្រង់មកកម្ពុជា**ស្រ្តីជនជាតិអូស្រ្តាលីម្នាក់ទៀត បានបាត់បង់ជីវិត ដោយសារពុលស្រា នៅប្រទេសឡាវ**កូរ៉េខាងជើង ថ្កោលទោសការធ្វើសមយុទ្ធយោធារួមគ្នា រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក កូរ៉េខាងត្បូង និងជប៉ុន ហើយព្រមានថា ខ្លួននឹងធ្វើសកម្មភាពភ្លាមៗ ប្រសិនបើចាំបាច់**ឯកឧត្តម ប្រាក់ សំអឿន អញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីបិទអនុសំវច្ឆរមហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេសលើកទី៣២ ឆ្នាំ២០២៤**ឯកឧត្ដមទេសរដ្ឋមន្ដ្រី គី តិច ដឹកនាំក្រុមគ្រូពេទ្យភ្នែកស្ម័គ្រចិត្ត ចុះពិនិត្យព្យាបាល វាស់ភ្នែក និងចែកវែនតាដោយមិនគិតថ្លៃជូនពលរដ្ឋនៅស្រុកបាទី**ឯកឧត្តមទេសរដ្ឋមន្ត្រី សក់ សេដ្ឋា អញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីបិទអនុសំវច្ឆរមហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេសលើកទី៣២ ឆ្នាំ២០២៤**ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស សុខា បង្ហាញក្ដីរីករាយនៅពេលអាហារូបកណ៍ ជិត ២ពាន់កន្លែង ទទួលការស្នើសុំពីសិស្ស-និស្សិត ក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លី**មនុស្ស ១១នាក់ស្លាប់ បន្ទាប់ពីការវាយប្រហារតាមអាកាសដ៏ខ្លាំងក្លារបស់អ៉ីស្រាអែល នៅកណ្តាលក្រុងបេរូត**ឯកឧត្ដម សួស យ៉ារ៉ា៖ កម្ពុជាចង់ឱ្យគំរូនៃសន្តិភាពនៅកម្ពុជា អាចត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងធម្មនុញ្ញសន្តិភាពសកល ដើម្បីចែករំលែកនូវ គំរូនៃសន្តិភាព និងការផ្សះផ្សារ**អ្នករាយការណ៍ពិសេស ICAPP៖ ពិភពលោកកំពុងសិក្សាអំពីគំរូដ៏សំខាន់កម្ពុជា ក្នុងការកសាងសន្តិភាព និងការផ្សះផ្សា**រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងវប្បធម៌៖ គោលការណ៍នៃការកសាងសន្តិភាព និងការផ្សះផ្សា ជាពិសេសគឺតួនាទីរបស់វប្បធម៌ គឺជាការផ្លាស់ប្ដូរបរិយាកាសពិភពលោក**រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកិច្ចការនារី ធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីលទ្ធផលកិច្ចប្រជុំតុមូល នៃគណបក្សនយោបាយអន្តរតំបន់ របស់ ICAPP

បទវិចារណកថា៖ ៧ មករា ជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលស្ថិតនៅក្នុងការចងចាំរបស់ពលរដ្ឋគ្រប់ជំនាន់

ភ្នំពេញ៖ ៧ មករា ទោះបីក្នុងសម័យណាក៏ដោយ ក៏នៅតែជាព្រឹត្តិការណ៍ ដែលស្ថិតនៅក្នុងអង្គចងចាំរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់ជំនាន់ ពីព្រោះនេះគឺជាសច្ចភាពប្រវត្តិសាស្រ្តដែលពលរដ្ឋកម្ពុជា បានរស់រានមានជីវិតពីរបបវាលពិឃាតប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ឬ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៧ មេសា ១៩៧៥ – ០៦ មករា ១៩៧៩)។

បើគិតដល់ថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ស្អែកនេះ គឺជាខួប៤៥ឆ្នាំ នៃការដួលរលំរបស់របបខ្មែរក្រហម ក្រោយពេលដែលបានសម្លាប់មនុស្សជាប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដូចគ្នា ប្រមាណជា១,៥ លាននាក់ដោយការធ្វើទារុណកម្ម ពលកម្មដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ការអត់ឃ្លាន និងជំងឺដែលគ្មានវេជ្ជសាស្រ្តត្រឹមត្រូវ ខណៈដែលខឿនសេដ្ឋកិច្ច ដែលជាមូលដ្ឋានទ្រទ្រង់ការអភិវឌ្ឍជាតិ ត្រូវបំផ្លាញដល់ឫសគល់ ដោយសារតែរបបដែលដឹកនាំដោយគ្មានទីផ្សារ គ្មានលុយ និងគ្មានសាសនា ដោយរួមទាំងគ្មានគុណធម៌ និងចរិយាធម៌ជាមនុស្សជាតិ។

មនុស្សជាតិនៅក្នុងសម័យនោះរស់នៅក្នុងជីវភាពគ្មានសេរីភាព និងមានមូលដ្ឋានជីវិត និងជីវភាពសឹងតែស្មើនឹងសត្វ។ តើយើងទាំងអស់គ្នាគួរបំភ្លេចព្រឹត្តិការណ៍នេះដូចជាមតិជនអគតិមួយចំនួនតូចបានដែរឬទេ?

ជាសេចក្តីពិត ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានកន្លងហួសមក៤៥ឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាដែលជាសាក្សីរស់ និងជាអ្នកបន្តវេន តែងតែរំលឹកដល់ព្រឹត្តិការណ៍នេះជាបន្តបន្ទាប់ ហើយក្រៅពីនោះ ក៏បន្តយកការរីកចម្រើន និងសមិទ្ធផលដែលកើតមាននៅក្នុងសម័យនេះធៀបនឹងអ្វីដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាបានជួបប្រទះនៅក្នុងសម័យកាលនោះធ្វើជាមូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែក្រុមជនអគតិមួយចំនួន បែរជាព្យាយាមកបំភ្លៃប្រវត្តិសាស្រ្ត ហើយរិះគន់ដោយទស្សនៈផ្សេងៗ ដែលមានចរឹតបំភ្លៃការពិត និងសច្ចភាពទៅវិញ។

ក្រុមជនអគតិទាំងនោះ បានព្យាយាមឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជានៅជំនាន់ក្រោយ បំភ្លេចនូវអ្វីដែលកើតឡើងដ៏ឈឺចាប់នៅសម័យខ្មែរក្រហម ខណៈដែលនៅលើពិភពលោក គ្មានប្រទេសណាមួយ ធ្វើរបៀបនេះឡើយ។មកដល់ពេលនេះ តើមានប្រទេសណាមួយគេលើកកម្ពស់ និងជំរុញឱ្យមនុស្សបំភ្លេចព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តអាក្រក់ៗដែលបានកើតមានឡើងនៅលើពិភពលោក និងប្រទេសរបស់គេ ដូចជាក្រុមជនអគតិទាំងនេះដែរឬទេ?

នៅលើពិភពលោក ការអប់រំ និងការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍រំលឹករឿងរ៉ាវប្រវត្តិសាស្រ្តជាបន្តបន្ទាប់នៅតែបន្ត ដើម្បីឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយដឹងនូវរឿងរ៉ាវ និងព្រឹត្តិការណ៍អាក្រក់ៗនានា ក្នុងគោលបំណងឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ កុំជាន់ដានប្រវត្តិសាស្រ្ត កុំប្រពឹត្តិអំពើទាំងនោះឡើងវិញ ដូចជាព្រឹត្តិការណ៍នៃសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ពីឆ្នាំ១៩៣៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ ដោយជនជាតិជ្វីហ្វ ប្រមាណជា៦លាននាក់ ត្រូវបានគេសម្លាប់នៅទូទាំងពិភពលោក និងព្រឹត្តិការណ៍នៃការទម្លាក់គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរនៅទីក្រុងហ៊ីរ៉ូស៊ីម៉ា និងណាហ្គាសាគី នៅប្រទេសជប៉ុន ជាដើម។ ទាក់ទងនឹងព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះ ទោះបីជាវាកើតឡើង៧៩ឆ្នាំមកហើយក៏ដោយ ក៏ប្រទេសនានានៅអឺរ៉ុបនៅតែបន្តរៀបចំរំលឹកព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្រ្តនេះជាបន្តបន្ទាប់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។

ដោយឡែកនៅជប៉ុនក៏ដូចគ្នា ប្រទេសនេះមិនដែលខកខាននៅក្នុងការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ដើម្បីរំលឹកនូវគ្រោះមហន្តរាយនៃការវាយប្រហារដោយគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ នៅថ្ងៃទី០៦ និងថ្ងៃទី០៩ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ ម្តងណាឡើយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ជប៉ុនក៏បានរៀបចំកន្លែងដែលរងគ្រោះដោយការវាយប្រហារនោះ ជាឧទ្យាននៃការចងចាំសន្តិភាព ហើយចុះបញ្ជីជាសម្បត្តិមរតកវប្បធម៌ពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូទៀតផង។

ប្រវត្តិសាស្រ្តគឺជាសច្ចភាពដែលមិនអាចបំភ្លេចបានឡើយ ហើយនៅលើពិភពលោកនេះ គ្មានប្រទេសណាមួយដែលបានវិវត្តទៅមុខដោយមិនមានប្រវត្តិសាស្រ្តសម្រាប់ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីបទពិសោធន៍ដែលបានកើតមានឡើងបានឡើយ។ គ្មានប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺពិតជាមិនមានមូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និងរៀបចំមាគ៌ាដើម្បីដើរទៅមុខនៅពេលអនាគតបានឡើយ។

សរុបមកវិញ ទោះជាស្ថិតនៅក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ សច្ចភាពនៃប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាមិនថាតែព្រឹត្តិការណ៍ ៧ មករា ១៩៧៩ និង ព្រឹត្តិការណ៍ ២៩ ធ្នូ ១៩៩៨ ជាដើម គឺសុទ្ធសឹងតែជាសច្ចភាពដែលត្រូវតែកត់ត្រា ចង់ចាំ និងរៀបចំកន្លែងនានា ដែលជានិមិត្តរូប ដើម្បីទុកជាមេរៀនសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយ៕ ប្រភព៖ ក្រសួងព័ត៌មាន

អត្ថបទដែលជាប់ទាក់ទង